قال على ( عليه السلام ) :

وَ لْيَكُنِ الْبَيعُ بَيْعاً سَمْحاً بِمَوازينِ عَدْل وَ اَسْعار لا تُجْحِفُ بِالْفَريقَيْنِ مِنَ الْبايِعِ وَ الْمُبْتاعِ فَمَنْ قارَفَ حُكْرَةً بَعْدَ نَهْيِكَ اِيّاهُ فَنَكِّلْ بِه وَ عاقِبْهُ فى غَيْرِ اِسْراف « نهج البلاغه ، نامه 53 ، (عهدنامه مالك اشتر) »

بايد معاملات با شرايط آسان صورت گيرد ; با موازين عدل و نرخ هايى كه نه به فروشنده زيان برساند و نه به خريدار ! و هرگاه كسى پس از نهى تو از احتكار ، به چنين كارى دست بزند ، او را كيفر كن ! و در مجازاتش بكوش ، ولى زياده روى نكن .

شرح و تفسير

سه مشكل مهمّ جامعه ما را تهديد مى كند :

1-    تهاجم فرهنگى دشمن ، كه بى رحمانه عقايد و آداب و رسوم ملّت مسلمان را هدف قرار داده است .

2-    ايجاد اختلاف و رخنه در صفوف يكپارچه و متّحد مسلمانان ، كه از ابزارهاى كهنه دشمنان است .

3-    تورّم و گرانى بى حساب ، كه با سوء مديريّت خودى ها ، يا كارهاى حساب شده دشمن پديد مى آيد .

در مورد مشكل سوم ، كه موضوع روايت فوق نيز مى باشد ، توجّه به نكاتى لازم است :

الف) تورّم و گرانى در حدّ معقول و شناخته شده قابل تحمّل و تحليل اقتصادى است . امّا نرخ هاى ساعتى و قيمت هاى ناپايدار ، كه هر لحظه در حال تغيير است ، نوعى هرج و مرج و غارت اقتصادى است . و اين جاست كه حكّام شرع بايد در مقابل اين مسأله بايستند و با عوامل آن برخورد مناسب كنند .

ب) از نظر شرع دست قانون گذاران بسته نيست ; زيرا اين كه گفته مى شود قيمت كالا حدّ معيّنى ندارد ، بلكه تابع توافق خريدار و فروشنده است ، مربوط به شرايط عادى اقتصادى است ; ولى حكومت اسلامى مى تواند در شرايط غيرعادى نرخ كالاها را مشخّص كند و گرنه بعضى از مردم ديگران را همانند گرگ مى خورند . بنابراين طبق عناوين ثانويّه و در شرايط ويژه اقتصادى ، مى توان نرخ كالاها را مشخّص كرد و متخلّفين را مجازات نمود . بلكه از حديث فوق استفاده مى شود كه نظارت حكومت به عنوان اوّلى لازم است و وجود انواع تعزيرات ، كه روى حساب و كتاب باشد ، لازم و ضرورى است .

ج) همه مردم بايد در چنين زمان هاى حسّاس همكارى نمايند و با خوددارى از خريد كالاهاى گران ، عملا با گران فروشان مبارزه كنند .

د) آخرين نكته اين كه حكومت اسلامى بايد لااقل در زمانى كه گران فروشى مردم را تحت فشار قرار داده ، نرخ هاى خود را جابجا نكند .

با رعايت نكات چهارگانه بالا مى توان گرانفروشى را كنترل كرد ، تا اسلام و انقلاب را تهديد نكند .